Kış Saati Uygulaması Faydalı Mı, Zararlı Mı?

Eğitim, insan hayatını ilgilendiren en önemli konuların başında gelir. Çocukların eğitimi için insanlar ve kurumlar servet değerinde paralar dökmektedir. En ayrıntısına kadar veliler çocukların eğitimini planlayıp hayat tarzını ona göre belirlerler. Çocuklarının iyi bir meslek sahibi olmaları için yıllar önce başlarlar hazırlıklara. Özel kurslar ve  etütler; üniversiteye hazırlanan öğrencilerin günlük hayatından çıkmayan faaliyetleri  oluşturur.

Kış mevsiminin girmesiyle eğitim dünyasının gündemine yeni bir konu daha girdi. Kış saati uygulaması tekrar uygulanacak mı? Enerji tasarrufu sağlamak amacıyla uygulanan yaz-kış saati uygulamasından daha sonra vazgeçilip, kalıcı yaz saati saat uygulamasına geçilmiştir.  Bu nedenle 2022 yılında Türkiye’de kış saati uygulanmayacak ve saatler, bir saat  geri alınmayacaktır.

Son günlerde gündemden düşmeyen bu uygulamayı; iş ve  eğitim dünyası ile  beraber siyaset dünyası da tartışmaya başladı. Sabahın erken saatlerinde kalkıp işe veya okula gitmek için uyanan vatandaşlar konuyu yakından takip ediyor.

Kış mevsiminde güneşin geç doğması ve okullarda eğitimin erken başlaması nedeniyle, özellikle işe erken giden kişilerle  çocuklarını karanlıkta okula gönderen anne babalar zorluk çekiyor.  Özellikle veliler ve sabahın erken saatinde işine gitmek zorunda kalan vatandaşlar kış saati uygulamasının geri gelmesini istiyor.

Kış saati uygulamasına geçilsin mi, geçilmesin mi? Geçilirse ne gibi faydaları olur? Geçilmezse, iş ve eğitim dünyası  açısından ne gibi zararları olur? Konuyla ilgili soruları çoğaltmak mümkündür. Yaz/kış saati uygulaması, olumlu ve olumsuz değişik yönleri ile ele alınabilir. Bu makalede yaz/kış saati uygulamasının iş ve eğitim hayatıyla sosyal hayat açısından  olumlu ve olumsuz yönleri ele alınacaktır.

Kış Saati ve Yaz Saati Uygulaması Nedir?

Güneşin doğuş ve batış saatlerinin mevsimlere göre değişiklik göstermesinden dolayı pek çok ülkede yaz ve kış saati uygulaması yapılmaktadır. Kış saati uygulaması, yaz saati uygulamasının bitişi ile beraber, saatlerin bir saat geri alınmasıdır. Bu uygulama, gün ışığından, sabahları daha az, öğleden sonra daha çok yararlanmak üzere yapılır. Uygulama ile saatler mart ayında bir saat ileri, kasım-aralık  aylarında ise saatler bir saat geri alınır. Saatler  ileri alındığında yaz saati, geri alındığında ise  kış saati uygulaması başlamış olur. İlkönce 1895 yılında Yeni Zelandalı bir bilim adamı olan George Vernon Hudson tarafından önerilmiştir. İlk olarak 1908 yılında Kanada’da uygulanmaya başlanmıştır. Daha sonra birçok ülke bu uygulamayı benimseyerek kullanmaya başlamıştır.

Ülkemizde, 1940 – 1952 ve 1962- 1965 ve 1973 -1978 ve 1985 – 2016 yılları arasında tüm bölgelerde uygulanmıştır. 2013 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile 27 Ekim 2013 tarihinde uygulamaya son verilmiştir. 8 Eylül 2016 tarihinde yaz saati uygulamasının tekrar uygulanmasına karar verilmiş ise de Danıştay, yürütmeyi 14 Eylül 2017 tarihinde durdurmuştur. Daha sonra, 23 Ekim 2017 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yaz saati  uygulanmasına devam edilmiştir. En son  3 Ekim 2018 günü, sürekli yaz saati uygulamasında kalınmasına karar verilmiştir.

 Kış Saati Uygulamasının Faydası Ve Zararları

Yaz/kış saatini uygulayan ülkeler gibi Türkiye’de de bu uygulamanın yararlı olup olmadığı tartışma konusu olmuştur. Bu nedenle birçok ülkede belli aralıklarla uygulamaya son verilmiştir. Ülkemizde de belli aralıklarla uygulanmış, yargı sürecine intikal etmiş ve en sonunda uygulamadan kaldırılmıştır. Bu uygulamanın faydalı mı, zararlı mı olup olmadığı ile ilgili kesin bir şey söylemek mümkün değildir. Bu konuda yapılan farklı  araştırmaların sonuçlarına göre, alanında otorite kişilerden bazıları uygulamanın  faydalı olduğunu düşünürken bazıları aksi görüşü savunmaktadır.  İşte farkı görüşler;

Faydaları Olduğunu Düşünenler

• Türkiye’de eğitim ve iş sektörü; iş ve işvereniyle; öğretmen, öğrenci ve velileriyle en büyük sektörlerden biridir.  Bu nedenle kış saati uygulamasıyla gün ışığından azami faydalanılarak yüksek oranda enerji tasarrufu sağlanmaktadır.
• Günün aydınlık  saatlerinde yapılan iş, mesai ve  eğitim faaliyetlerinde  psikolojik olumsuzluklar azalır.
• Yapılan araştırmalar, eğitim sektörü gibi belli başlı sektörlerin bu uygulama sayesinde maddi kazanç sağlayabileceğini göstermiştir.
• Uygulama, enerji açısından bir faydası olmadığı farz edilse bile psikolojik açıdan bir avantaj sağlar.
• Yaz/kış saati uygulaması, çiftçiler üzerinde olumlu katkı sağladığı belirtilmektedir.
• Birçok çiftçi, yaz saati uygulamasının kendi programlarını bozduğunu düşünmektedir. 
• Yaz saati uygulamasında çocukların  ilk ders saatlerinde hala uykularından uyanamamış olması, ayrıca bu   saatlerde sokak, okul ve ev lambalarının yanıyor olması, araçların çalışıyor olması  sonucu çevre kirliliği, hem de  enerji kullanımı  daha fazla oluyor. Bu da kış saatine geçilmesini zorunlu hale getiriyor.

Zararları Olduğunu Düşünenler

• Kış saati uygulamasının hiçbir işe yaramadığını, yararı varsa da bile bunun önemsenmeyecek kadar küçük olduğunu, hatta zarara bile dönüşebileceğini savunmuşlardır.
• Kış saati uygulamasına bağlı olarak hane halkı yüksek enerji gerektiren faaliyetlere daha erken saatlerde başlamaktadır. Bu nedenle enerji tüketiminde  artış olmaktadır.
• Kış saati uygulaması nedeniyle insanların, özellikle güz dönemlerinde daha az uyudukları, daha fazla elektrik tükettikleri ve uykusuz kaldıkları belirtilmiştir. 
• Bazı araştırmalar yaz saati uygulaması sırasında meydana gelen trafik kazalarında düşüş olduğunu göstermiştir.
• Yapılan bir çalışmada, saat geçişleri nedeniyle hâkimlerin daha çok uykusuz kaldığı ve bu nedenle daha fazla hapis cezaları verdikleri tespit edilmiştir
• Saatlerin her değiştirilmesinden sonra kronik bazı hastalıklarda artış görüldüğü belirtilmiştir.
• Kış saati uygulamasından ötürü çalışmaya bir saat geç başlayan, iş dönüşü eve karanlıkta gelen çalışanlar için de yaz saatinin psikolojik ve biyolojik ritim yönünden son derece olumlu sonuçları vardır.
• Yaz saati uygulamasının devam etmesi nedeni ile diğer ülkeler ile uyum sorunu yaşanıyor. Uluslararası finans merkezleri ile iş yapanlar saat farkı nedeni ile yatırım ve banka işlemlerinde sorun yaşıyor.

Son zamanlarda ülke gündeminden düşmeyen kış/yaz saati uygulaması, ileriki zamanlarda da çok tartışılacağa benziyor. Şu bir gerçek ki, 2022 yılında kış saati uygulanmayacak. Ama bilinmez, geçmiş dönemlerde de belirli aralıklarla uygulanıp askıya alınan uygulamaya tekrar geçilebilir. Eğitim camiası, birçok faydasının olduğunu düşünerek yetkililerden, bir an önce kış saati uygulamasına geçilmesi için gerekli adımların atılmasını bekliyor.